Aleksandra Lubczyńska

„Nowa Biblioteka” 2010, nr 1; 2. Katowice 2010, s. 142: wykr.; 178: wykr. ISSN 1505-4195

Po kilkuletniej przerwie, w 2010 r. ukazały się dwa numery wznowionego czasopisma „Nowa Biblioteka”, recenzowanego półrocznika wydawanego przez Koło Naukowe Bibliotekoznawców, działającego przy Instytucie Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jak napisali redaktorzy, ich celem jest „aby czasopismo stało się swoistym organem prasowym studenckich kół naukowych bibliotekoznawców, a jednocześnie by spełniało funkcję integrującą całe środowisko”[1]. Współpracę zaproponowano wszystkim zainteresowanym teoretycznymi, metodologicznymi i praktycznymi aspektami zagadnień związanych z szeroko pojętą książką i informacją.

Czasopismo powstaje dzięki macierzystemu Instytutowi oraz Uczelnianej Radzie Samorządu Studenckiego UŚ. Zespół redakcyjny tworzą: dr Agnieszka Bajor, dr Izabela Swoboda i Dominika Paleczna. Wysoki poziom merytoryczny pisma zapewnia Rada Naukowa, w skład której wychodzą: prof. dr hab. Elżbieta Gondek – dyrektor Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ, prof. UŚ dr hab. Mariola Jarczykowa z Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki UŚ oraz prof. UŚ dr hab. Diana Pietruch-Reizes z Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Na strukturę czasopisma składają się następujące działy: Artykuły i komunikaty, Materiały, Sprawozdania, Recenzje i omówienia oraz Wydarzenia. Opublikowane numery mają charakter monograficzny i taką tradycję Redakcja chciałaby zachować.

Numer pierwszy - Użytkownik w sferze informacji - zawiera osiem artykułów, poświęconych temu złożonemu zagadnieniu.

W pierwszym, jego Autorka, Sylwia Bem przedstawiła możliwości nowej generacji katalogów bibliotecznych, tzw. OPAC-ów społecznościowych, wykorzystujących w komunikacji z użytkownikiem narzędzia Web 2.0. Autorka dokonała przeglądu wybranych programów komercyjnych i typu open source, umożliwiających prezentację zawartości katalogów OPAC, co pozwoliło jej wskazać charakterystyczne cechy, które powinien posiadać katalog OPAC. Wśród nich znalazły się, m.in.: przyjazny interfejs, nowoczesna wizualizacja, możliwość subskrypcji treści za pomocą kanałów RSS, linki do podobnych tematycznie dokumentów, możliwość przesyłania linku z opisem pocztą elektroniczna lub SMS-em, możliwość dodawania komentarzy, oceniania i recenzowania książek przez czytelników, linki do miejsc w sieci, zawierających dodatkowe informacje o książce[2].

Małgorzata Caban z kolei starała się przybliżyć obszar badawczy infonomiki, dyscypliny naukowej, dotyczącej ekonomii i biznesu społeczeństwa informacyjnego, badającej wpływ technologii informatycznych i komunikacyjnych na pewne zjawiska ekonomiczne[3].

Celem Moniki Jaremków było ukazanie znaczenia umiejętności selekcji informacji, jako jednego z warunków sprawnego poruszania się we współczesnym świecie, zdominowanym przez technologie cyfrowe. Równie ważna, wg Autorki, jest umiejętność krytycznej oceny wyszukanej informacji, której użytkownik dokonuje za pomocą własnych, subiektywnych kryteriów. W artykule wskazano czynniki determinujące sposób przeprowadzania selekcji[4].

W artykule Kompetentne „pokolenie cyfr”, czy generacja analfabetów informacyjnych? – edukacja informacyjna gimnazjalistów, jego Autorka Dominika Paleczna przedstawiła wyniki badań nad kompetencjami informacyjnymi młodzieży gimnazjalnej, przede wszystkim w zakresie korzystania z katalogów bibliotecznych, ale także innych źródeł informacji. Autorka konkluduje, że młodzież, choć w wirtualnym i elektronicznym świecie porusza się niejednokrotnie sprawniej niż dorośli, to jednak za tymi umiejętnościami nie idzie świadomość, jak należy postępować w świecie informacji[5].

Z kolei Oriana Reizes-Dzieduszycka przedstawiła zagadnienia dotyczące procesu kształcenia studentów kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo w polskich uniwersytetach w zakresie ochrony własności intelektualnej. Swoje badania Autorka podsumowała w tabeli, będącej zestawieniem uniwersyteckich programów kształcenia na kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo w aspekcie prawa ochrony własności intelektualnej[6].

Interesujący artykuł Justyny Grzymały to relacja z organizowania przez troje studentów bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Warszawskiego biblioteki dla niewidomych i niedowidzących dzieci w prowadzonej przez polskie Siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża Misji Św. Bernarda w Siloe, w Republice Południowej Afryki. Ich celem było pokazanie małym mieszkańcom Afryki, czym jest i jakie znaczenie ma zdobywanie wiedzy i dostęp do publikacji i informacji[7].

Dwa ostatnie w tym numerze artykuły dotyczą szczególnego odbiorcy usług bibliotecznych, jakim jest senior. Pierwszy, Anny Sucheckiej i Jagody Szostak ukazuje sylwetkę seniora jako odbiorcy działalności kulturotwórczej bibliotek publicznych, i charakteryzuje różne formy zajęć, organizowanych dla tej grupy czytelników[8]. Drugi, Łukasza Tomczyka, przedstawił złożone zjawisko funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie zinformatyzowanym. Okazuje się, że czas emerytury może być doskonałym okresem dla rozwijania własnych pasji i korzystania z kulturalnej oferty różnych placówek oraz odpowiednim momentem na podjęcie edukacji, służącej utrzymaniu lub odzyskaniu szeroko rozumianej samodzielności oraz pozyskiwaniu nowych kompetencji[9].

Drugi numer z kolei poświęcony został, niejako dla równowagi, historii bibliologii.

W pierwszym artykule Agnieszka Gorczyńska przypomniała sylwetkę XIX-wiecznego bibliotekarza, pisarza i edytora, etnografa i folklorysty, Żegoty Paulego. Dokonany przez Autorkę przegląd piśmiennictwa, poświęconego Paulemu, pozwolił na wskazanie nieopracowanych jeszcze obszarów jego działalności i umożliwił sformułowanie postulatów, które można zrealizować w przyszłości[10].

Z kolei Agnieszka Bajor scharakteryzowała „Przegląd Piśmiennictwa o Książce” jako źródła informacji o bibliotekach szkolnych oraz publicznych dla dzieci w latach 1955-1968. Był to okres zmian, jakie nastąpiły w metodyce pracy pedagogicznej, w związku z ewolucją zadań bibliotek w kierunku stawania się szkolnymi centrami informacji. Na podstawie kwerendy źródłowej Autorka wyselekcjonowała najpopularniejsze grupy tematyczne, jakie pojawiały się na łamach tego pisma[11].

Tekst Macieja Waltosia poświęcony jest problematyce książki na łamach „Życia Przemyskiego” i „Życia Podkarpackiego” w latach 1981-2009. Na podstawie 165 artykułów Autor przeprowadził analizę problematyki książki w zakresie zagadnień wydawniczych i edytorskich, księgarskich, bibliotecznych oraz czytelniczych[12].

Przedmiotem kolejnego artykułu jest działalność Towarzystwa National Geographic w Polsce. Urszula Osuch, omawiając szczegółowo publikacje, wchodzące w skład serii „Na Krańce Świata”, realizowanej przez wydawnictwo G+J RBA, jako licencjonobiorcy National Geographic, zwróciła uwagę, że dostrzegane są one w licznych konkursach literackich [13].

Interesujący tekst Honoraty Zarębskiej przypomina sylwetkę belgijskiego prawnika Paula Otleta, współtwórcy Międzynarodowego Instytutu Bibliograficznego. Jego dorobek jest znaczny i znaczący, zwłaszcza w zakresie problematyki porządkowania informacji – sformułował on m.in. koncepcję dyscypliny naukowej o nazwie dokumentacja (dziś znanej jako informacja naukowa) oraz przedstawił interesującą, ale utopijną koncepcję zbudowania repozytorium całej ludzkiej wiedzy. Choć repozytorium nigdy nie powstało, to powstał i przetrwał do dziś stworzony na jego potrzeby język informacyjno-wyszukiwawczy – Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna[14].

Anna Matysek zaprezentowała działalność osób, które znacząco wpłynęły na dzisiejszy kształt sieci Internet: Raya Tomlinsona, twórcy poczty e-mail, Tima Bernersa-Lee, brytyjskiego informatyka, twórcy World Wide Web i języka HTML oraz Marka Andreessena, współtwórcy przeglądarek Mosaic i Netscape. Gdyby nie ich pomysłowość, Internet nie byłby dziś zjawiskiem tak powszechnym i mógłby być wykorzystywany jedynie przez niewielką grupę naukowców[15].

Ostatni w grupie artykułów i komunikatów tekst dotyczy papieru, jego właściwości fizycznych, chemicznych i mechanicznych, które wpływają na procesy starzenia się. Agnieszka Bakalarz omówiła także czynniki zewnętrzne, wpływające na naturalne starzenie się papieru: tlen, ozon, wilgoć, smog, światło, ciepło i zanieczyszczenia atmosferyczne oraz reakcje chemiczne, zachodzące w samym materiale[16].

Dział Materiały zawiera jedną pozycję i jest to Dorobek naukowo-badawczy bibliotekarzy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach jako element komunikacji społecznej, opracowany przez Marię Kycler i Bogumiłę Warząchowską.

Oba numery uzupełniają liczne teksty w ramach działów: Sprawozdania, Recenzje i omówienia oraz Wydarzenia.

Zaprezentowane w obu numerach teksty są bardzo interesujące. Poruszają najbardziej aktualne problemy współczesnego bibliotekarstwa i działalności informacyjnej bibliotek.

Przypisy

[1] Od Redakcji (2010), „Nowa Biblioteka”, nr 1, s. 10.

[2] Bem S., Katalog OPAC 2.0 i jego możliwości, tamże, s. 13-20.

[3] Caban M., Infonomika, tamże, s. 21-30.

[4] Jaremków M., Selekcjonowanie informacji w procesie wyszukiwawczym, tamże, s. 31-42.

[5] Paleczna D., Kompetentne „pokolenie cyfr”, czy generacja analfabetów informacyjnych? – edukacja informacyjna gimnazjalistów, tamże, s. 43-60.

[6] Reizes-Dzieduszycka O., Dostęp studentów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa do wiedzy z zakresu ochrony własności intelektualnej, tamże, s. 61-70.

[7] Grzymała J., Thobela! Gdzie tu jest najbliższa biblioteka? Początki biblioteki dla dzieci niewidomych i niedowidzących w Siloe, tamże, s. 71-82.

[8] Suchecka A., J. Szostak, „Społeczeństwo młode duchem” – senior odbiorcą działalności kulturalno-oświatowej bibliotek publicznych, tamże, s. 83-96.

[9] Tomczyk Ł., Doświadczeni życiem – młodzi duchem. O e-aktywności seniorów w zinformatyzowanym środowisku, tamże, s. 97-110.

[10] Gorczyńska A., Żegota Pauli – dziewiętnastowieczny edytor, bibliotekarz. Stan badań i perspektywy badawcze, tamże, nr 2, s. 7-26.

[11] Bajor A., „Przegląd Piśmiennictwa o Książce” jako źródło informacji o bibliotekach szkolnych oraz publicznych dla dzieci i młodzieży (1955-1968), tamże, s. 27-46.

[12] Waltoś M., Problematyka książki na łamach „Życia Przemyskiego” i „Życia Podkarpackiego” w latach 1981-2009, tamże, s. 47-72.

[13] Osuch U., Działalność Towarzystwa National Geographic w Polsce, tamże, s. 73-82.

[14] Zarębska H., Śmiałe pomysły Paula Otleta – belgijskiego naukowca, twórcy informacji naukowej, tamże, s. 83-96.

[15] Matysek A., Internet bez e-mail, WWW i przeglądarki? Działalność pionierów Internetu, tamże, s. 97-106.

[16] Bakalarz A., Historyczny papier drukowy i jego właściwości, tamże, s. 107-118.