Małgorzata Wrześniewska
„Rocznik Muzeum Częstochowskiego” w latach 1965-1993. Analiza jakościowa czasopisma naukowego
Celem pracy jest przedstawienie rezultatów analizy jakościowej czasopisma naukowego „Rocznik Muzeum Częstochowskiego”. Analizę przeprowadzono z autopsji. Podstawą analizy zawartości periodyku stały się tomy i zeszyty „Rocznika” wydane w latach 1965-1993.
Częstochowskie muzeum to instytucja, której działalność nie sprowadza się wyłącznie do organizowania wystaw i ekspozycji. Jednym z jej celów, zapisanych w statucie, jest działalność wydawnicza, którą instytucja prowadzi od początku swego istnienia. Placówka publikuje prace swoich pracowników, jak również osób nie związanych z nią zawodowo. Są to wydawnictwa książkowe, publikacje popularnonaukowe, foldery i katalogi wystaw. Jednym z najważniejszych wydawnictw jest periodyk „Rocznik Muzeum Częstochowskiego”.
Pierwszy tom „Rocznika” ukazał się pod redakcją Włodzimierza Błaszczyka w 1965 r. Opiniodawcami byli: prof. dr Janusz Bardach, dr Marek Gedl, prof. dr Rudolf Jamka, dr Jerzy Kruppe, prof. dr Ireneusz Michalski i doc. dr Jerzy Piaskowski[1].
Wydanie pierwszego tomu „Rocznika” zbiegło się z obchodami 60-lecia istnienia Muzeum, z zakończeniem badań na cmentarzysku kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie oraz z otwarciem nad zachowaną częścią tego cmentarzyska Rezerwatu Archeologicznego. Pierwszy numer czasopisma, zatytułowany „Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie”, został zadedykowany Międzynarodowemu Kongresowi Archeologii Słowiańskiej, który odbył się we wrześniu 1965 r. w Warszawie[2]. Całość publikacji przedstawia rezultaty prac badawczych, jakie przeprowadziło częstochowskie muzeum na terenie cmentarzyska. Tematyka tomu obejmowała następujące kwestie: ślady metropolii kultury łużyckiej[3], analiza antropologiczna[4], pozostałości fauny[5], rozwój cywilizacyjny epoki żelaza[6], artefakty[7]. Włodzimierz Błaszczyk opracował ponadto Kronikę budowy Muzeum-Rezerwatu Archeologicznego w Częstochowie-Rakowie[8].
Opublikowane w pierwszym numerze artykuły naukowe były kompleksowym opracowaniem wyników prac prowadzonych przez profesjonalistów. Zawierają dużą ilość rysunków, rycin oraz czarno-białych zdjęć. Załączone zostały także plany, mapy, schematy, zestawienia oraz tabele. Wszystkie prace zawierają streszczenia w języku angielskim, niemieckim i rosyjskim. Pierwszy tom „Rocznika” liczył 455 stron; okładkę i obwolutę zaprojektował Rajmund Piersiak. Tom współfinansowało Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków[9].
W 1966 r. Muzeum w Częstochowie opublikowało drugi tom „Rocznika”. Ukazał się on również pod redakcją Włodzimierza Błaszczyka. Opiniodawcami tomu byli: prof. dr Piotr Bohdziewicz, doc. dr Wacław Długoborski, Wanda Drecka, prof. dr Witold Dynowski, dr Anatol Gupieniec, doc. dr Henryk Münch, prof. dr Ksawery Piwocki i dr Jerzy Razowski. „Rocznik” miał wielotematyczny charakter i został podzielony na trzy działy: Studia i materiały, Komunikaty, Kronika. W pierwszym dziale opublikowano teksty omawiające: średniowieczne budowle sakralne i świeckie na Wyżynie Jurajskiej[10], początki przemysłu hutniczego w zamkach częstochowskiego zagłębia rudonośnego[11], pozostałości zwierzęce w zamku Ogrodzieniec[12], ewolucje budownictwa wiejskiego w regionie częstochowskim[13], wykorzystanie miejscowego budulca – wapienia w Częstochowie[14], działalność artystyczną w Częstochowie w 2. połowie XIX i na początku XX wieku[15], sylwetkę działacza i publicysty Tadeusza Długoszowskiego[16] oraz obiekty sakralne w Gidlach[17].
W dziale Komunikaty swoje rozważania zamieścili:
– Józef Markiewicz, Przyczynek do znajomości motyli okolic Częstochowy[18].
– Włodzimierz Błaszczyk, Skarb halsztacki z Białej Wielkiej w powiecie włoszczowskim[19].
– Henryk Münch, Kilka uwag o zamkach Wyżyny Jurajskiej Krakowsko Wieluńskiej[20].
– Tadeusz Daniel, Skarby monet w zbiorach Muzeum w Częstochowie[21].
W dziale Kronika opublikowano Sprawozdanie z działalności Muzeum w latach 1959-1963 autorstwa Włodzimierza Błaszczyka, Wspomnienie o profesorze Janie Prüfferze[22] oraz Materiały do bibliografii Częstochowy za rok 1961 opracowane przez Zbigniewa Żmigrodzkiego.
Tom 2 „Rocznika” liczył 314 stron zawierających liczne czarno-białe fotografie, rysunki, tabele, wykresy. Wszystkie prace zawierały streszczenia w języku rosyjskim i angielskim.
Kolejny trzeci tom czasopisma ukazał się w 1973 r. pod redakcją Włodzimierza Błaszczyka. Zawartość tomu została podzielona na dwa działy: Studia i materiały oraz Kronikę. Treść pierwszego działu została pogrupowana w poddziałach tematycznych: przyroda, historia, sztuka oraz bibliografia. Rocznik liczył 394 strony. Każdy artykuł zawierał abstrakt w języku rosyjskim i angielskim. Czasopismo zawierało liczne czarno-białe fotografie, mapy oraz tabele. Okładkę zaprojektował Wojciech Barylski.
W bloku o tematyce przyrodniczej opublikowano artykuły dotyczące fauny i flory występującej na terenach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W artykułach o tematyce historycznej znajdują się m.in. bardzo ciekawe rozważania Sławomira Folfasińskiego na temat najstarszego częstochowskiego czasopisma „Kartka Ogłoszeń”. Do artykułu autor dołączył kilkanaście zdjęć przedstawiających częstochowskie czasopismo w latach 1882-1886[23].
W dziale poświęconym sztuce Aleksander Jaśkiewicz opublikował artykuł zatytułowany Życie artystyczne Częstochowy w początkach XX wieku i w okresie międzywojennym. Autor przedstawił w nim ważne wydarzenia z zakresu wystawiennictwa artystycznego, pierwsze wystawy malarstwa, grafiki oraz towarzyszące im imprezy, inicjatorów wystaw oraz samych artystów, a także początki działalności wystawienniczej Muzeum w Częstochowie[24].
Zbigniew Żmigrodzki opublikował, liczące 210 opisów bibliograficznych, Materiały do bibliografii Częstochowy 1966. Bibliografia została zestawiona w układzie tematycznym[25].
Tom trzeci „Rocznika Muzeum w Częstochowie” zamykało sprawozdanie z działalności tej instytucji w latach 1964-1968. Włodzimierz Błaszczyk omówił w nim osiągnięcia muzeum w zakresie wystawiennictwa, prac naukowo-badawczych, oświatowych, a także wydawniczych.
Czwarty tom periodyku różnił się formą od wcześniej wydanych tomów. Ukazał się w postaci trzech zeszytów, z których każdy poświęcony był innej tematyce.
Pierwszy zeszyt (wydany w 1974 r.) zawierał pracę Henryka Eugeniusza Łosia pt. Studia nad kowalstwem wiejskim w regionie częstochowskim poświęcony. Publikacja, oparta na wynikach badań przeprowadzonych na obszarze dawnych powiatów: częstochowskiego, kłobuckiego, myszkowskiego, zawierciańskiego, przedstawiała stan kowalstwa wiejskiego w regionie częstochowskim w latach 1970-1973. Autor zeszytu przedstawił w nim m.in. ogólną charakterystykę kowalstwa, narzędzia i urządzenia używane w kowalstwie, techniki pracy kowala, wyroby i zdobnictwo, a także folklor kowalski regionu częstochowskiego[26].
Wspomniany zeszyt etnograficzny liczył 157 stron. Zawierał on liczne czarno-białe fotografie, tablice oraz mapy.
W 1976 r. ukazał się pierwszy zeszyt archeologiczny czwartego tomu „Rocznika Muzeum Okręgowego w Częstochowie”. Redaktorem tego zeszytu, w całości poświęconego archeologii, był Jan Ławnikowski. W tym numerze opublikowano m.in. artykuł Zdzisława Bolka pt. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Małusach Wielkich gm. Mstów. Tekst poświęcony był wynikom badań, jakie pod jego kierownictwem w latach 1972-1974 przeprowadzili pracownicy Działu Archeologii Muzeum w Częstochowie. Zebrane materiały przedstawiają opisy odnalezionych 25 grobów. Każdy z nich zawiera informacje na temat miejsca, głębokości i stanu odnalezionych szczątków oraz rodzaju i zawartości odkrytych grobowców[27].
W zeszycie opublikowano także artykuł Zdzisława Kapicy pt. Przemiany składów antropologicznych w okolicach Częstochowy od okresu halsztackiego do współczesności. Była to kontynuacja publikacji autora, która ukazała się w pierwszym tomie „Rocznika Muzeum Częstochowskiego” i przedstawiała wyniki badań szczątków kostnych z cmentarzyska kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie[28].
Ostatnim zeszytem składającym się na czwarty tom „Rocznika Muzeum Okręgowego w Częstochowie” był zeszyt przyrodniczy. Ukazał się on w 1977 r. pod redakcją Andrzeja Skalskiego i w całości poświęcony był przyrodzie otaczającej Częstochowę i jej okolice. Znajduje się w nim artykuł Leona Kowalewskiego – Fenologia roślin Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Autor scharakteryzował teren, na którym w latach 1960-1972 były przeprowadzane obserwacje roślin. Następnie dokonał opisowego, jak również tablicowego przeglądu fenologicznego roślin występujących na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej[29]. W skład zeszytu przyrodniczego weszły także artykuły poświęcone rodzajom flory[30], fauny[31] oraz ich prezentacji[32].
Piąty tom „Rocznika Muzeum Okręgowego” w Częstochowie ukazał się w 1981 r. i składał się z dwóch zeszytów. Zeszyt nr 2 pt. „Etnografia” ukazał się pod redakcją Reginy Rok i w całości poświęcony został zorganizowanemu przez Muzeum Okręgowe w Częstochowie w dniach 22-23 maja 1976 r. I Ogólnopolskiemu Sympozjum na temat Kowalstwo wiejskie jako przedmiot zainteresowań etnograficznych[33]. W zeszycie opublikowano referaty wygłoszone na sympozjum.
Zeszyt nr 2 pt. „Przyroda”, opublikowany pod redakcją Andrzeja W. Skalskiego, zawierał referaty przedstawione na I Sympozjum Fauny Podziemnej Polski, połączonego z XIII Ogólnopolskim Sympozjum Speleologicznym i III Spotkaniem na Temat Problemów Dokumentacji Jaskiń, które zostało zorganizowane przez Sekcję Speleologiczną Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi oraz Muzeum Okręgowe w Częstochowie. Sympozjum odbyło się w dniach 19-21 października 1979 r. w Podlesicach[34]. W zeszycie opublikowano również referat wygłoszony na sesji plenarnej Sympozjum Speleologicznego. Zeszyt nr 2 liczył 112 stron, które zostały wzbogacone czarno-białymi fotografiami, tabelami oraz dodatkiem w postaci wykazu troglobiontów, stygobiontów oraz gatunków znanych w Polsce jedynie ze strefy podziemnej[35].
Ostatnim zeszytem składającym się na V tom „Rocznika Muzeum Okręgowego w Częstochowie” jest zeszyt nr 1 „Sztuka”. Ma on charakter monograficzny. Zawiera pracę Aleksandra Jaśkiewicza Złotnictwo wotywne regionu częstochowsko-wieluńskiego. Studium z zakresu sztuki prowincjonalnej i ludowej XVII-XIX wieku. Tekst ukazał się w 1982 r. i jest skróconą wersją rozprawy napisanej w latach 1971-1977. Tematem badań autora były dawne wota srebrne regionu częstochowsko-wieluńskiego, wytwarzane w warsztatach przez prowincjonalnych złotników cechowych, jak również przez twórców ludowych[36].
Wspomniany zeszyt, liczący 118 stron, zawierał czarno-białe zdjęcia, mapy, tablice, aneksy, indeks miejscowości oraz streszczenia w języku angielskim i rosyjskim. Okładkę zeszytu zaprojektował Mariusz Grądman.
W latach 1985-1989 ukazały się trzy zeszyty „Rocznika Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, które nie wchodziły w ciąg numeracji tomów rocznika.
Pierwszy z zeszytów – „Historia nr 1” ukazał się w 1985 r. i został wydany przez Częstochowskie Towarzystwo Naukowe. Redaktorem numeru został Marceli Antoniewicz, a recenzentami naukowymi byli: prof. dr hab. Feliks Kiryk, prof. dr hab. Zbigniew Kuchowicz i prof. dr hab. Józef Szymański. Po raz pierwszy zeszyt poświęcono w całości zagadnieniom historycznym[37]. Tematyka zeszytu omawiała m.in. rządy Władysława Opolczyka[38], architekturę zamku w Koziegłowach[39], problemy kultury staropolskiej[40] oraz działalność Kazimierza Pułaskiego w regionie częstochowskim[41]. W drugim dziale zostały zamieszczone rozważania dotyczące zagadnień: ekonomiczno-społecznych, które kształtowały region częstochowski [42], produkcji żelaza[43], a także obyczajowości i kultury różnych warstw społecznych w Częstochowie[44].
Zeszyt liczył 193 strony, wraz z czarno-białymi fotografiami, wykazem i mapami. Każdy artykuł zawierał abstrakt w języku rosyjskimi języku angielskim. Okładkę „Rocznika” zaprojektował Ryszard Baranowski.
Drugim zeszytem nie wchodzącym do numeracji tomów był zeszyt „Przyroda 3” wydany przez Muzeum Okręgowe w Częstochowie w 1987 r. Ukazała się on pod redakcją Andrzeja W. Skalskiego i zawierał materiały z V Międzynarodowego Kolokwium na temat rodzajów Gammarus i Niphargus oraz III Międzynarodowego Sympozjum Ekologii Wód Podziemnych – Część 2. Zeszyt zawierał osiem artykułów w językach kongresowych – angielskim, francuskimi, niemieckim[45].
W 1989 r. ukazał się zeszyt „Historia 2” (trzeci z zeszytów nie wchodzący do numeracji czasopisma). Zeszyt został wydany przez Częstochowskie Towarzystwo Naukowe pod redakcją Ewy Pogorzelskiej i Andrzeja Wasiaka. Recenzentem zeszytu był doc. dr hab. Henryk Rola. Treść zeszytu została podzielona na dwa działy: Studia oraz Materiały.
W pierwszej części zeszytu swoje prace zamieścili następujący autorzy: Marceli Antoniewicz, Dwie pieczęcie Częstochowy[46], Aleksander Jaśkiewicz, Najstarszy widok zamku olsztyńskiego[47], Bożena Puchała, Andrzej Zakrzewski, Środowisko społeczno-kulturalne Częstochowy na przełomie XIX i XX wieku[48], Andrzej Wasiak, Wybrane problemy ruchu socjalistycznego w Częstochowskiem w pierwszych latach II Rzeczypospolitej XI 1918 – VIII 1921[49], Janusz Lipiec, Tadeusz Wieniawa-Długoszowski. Przyczynki do biografii politycznej w latach 1905-1914[50].
W drugiej części zeszytu została opublikowana m.in. praca Franciszka Sobalskiego zatytułowana Związki zawodowe, stowarzyszenia i organizacje społeczne w Częstochowie i w dawnym powiecie częstochowskim w 1921 roku[51]. Autor dołączył do artykułu materiały źródłowe, które dość szczegółowo informują o istniejących w tym czasie organizacjach społecznych, stowarzyszeniach i związkach zawodowych[52].
Zeszyt, liczący 158 stron, w całości poświęcony tematyce historycznej dotyczącej regionu częstochowskiego, zilustrowano czarno-białymi fotografiami. Okładkę periodyku zaprojektował Ryszard Baranowski.
Po wieloletniej przerwie, w 1993 r. ukazał się 6. tom „Rocznika Muzeum Okręgowego w Częstochowie”. Tom ten swym charakterem nawiązuje do pierwszych trzech tomów wydawanych w latach 1965-1973. Jest on powrotem do numerów wielotematycznych.
Tom 6. ukazał się pod redakcją Aleksandra Jaśkiewicza. Jego recenzentami byli: prof. dr hab. Marek Gedl oraz prof. dr hab. Ryszard Szwed. Rocznik swą tematyką poruszał problemy z zakresu archeologii, etnografii, sztuki oraz historii. Zawartość numeru została podzielona na: Artykuły, Materiały oraz Kronikę. Wśród artykułów swoją pracę pt. Muzeum w Częstochowie w latach 1905-1960 zamieścił redaktor numeru, Aleksander Jaśkiewicz [53]. Przybliżył w nim historię Muzeum, gromadzone zbiory, organizowane wystawy oraz podejmowane przez muzeum badania naukowe od momentu powstania do 1960 r. Zaprezentował ponadto wkład muzeum w wychowanie oświatowo-kulturalne mieszkańców oraz nakreślił sytuację finansową i materialną placówki[54]. W tomie zostały zamieszczone także prace: Reginy Rok, Budownictwo drewniane wsi częstochowskiej[55], Iwony Młodkowskiej-Przepiórowskiej, Cmentarzysko ciałopalne z najmłodszej fazy kultury łużyckiej w Mstowie, województwo Częstochowa[56], Aleksandra Jaśkiewicza, Kapliczki i krzyże przydrożne Częstochowy i okolic[57], Andrzeja Wasiaka, Pocztówki dawnej Częstochowy[58].
Dział Materiały zawierał opracowania materiałów źródłowych z różnych okresów historycznych. Były to:
– Franciszek Sobalski, Materiały dotyczące górnictwa rudy żelaznej w okręgu częstochowskimw 1945 roku[59],
– Aleksander Gąsiorski, Tablica konkordancji częstochowskiego pieniądza zastępczego w latach 1861-1939[60],
– Jerzy Stachnik, Z dziejów konspiracji antykomunistycznej w Częstochowie (1945-1956)[61],
– Franciszek Sobalski, Maria Modrakowska-Jackowska (1896-1965). Wypowiedź artystki o wychowaniu muzycznym datowana w Olsztynie koło Częstochowy[62].
Kronikę sporządzoną przez Aleksandra Jaśkiewicza poświęcono życiu i pracy Włodzimierza Błaszczyka (1929-1989)[63]. W tym samym dziale zamieszczono także sprawozdanie z działalności Muzeum Okręgowego w Częstochowie za lata 1991-1992 informujące o ilości pozyskanych zbiorów, zorganizowanych wystawach oraz jego działalności naukowej, popularyzatorskiej i wydawniczej[64].
W tomie 6. czasopisma zmieniono layout. Okładkę zaprojektował Marek Zakrzewski. Periodyk liczył 223 strony, zawierał także czarno-białe zdjęcia, tabele i tablice. Na końcu każdego artykułu zamieszczono streszczenia w języku francuskim.
Tab. 1. „Rocznik Muzeum Częstochowskiego” w latach 1965-1993
Materiał dostępny w odrębnym pliku
Źródło: opracowanie własne
Od momentu ukazania się pierwszego tomu czasopismo nosiło tytuł: „Rocznik Muzeum w Częstochowie”. W 1976 r., ze względu na utworzenie województwa częstochowskiego, Muzeum otrzymało status placówki okręgowej, co spowodowało także zmianę nazwy wydawanego periodyku na „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”. W omawianym okresie pismo zmieniało swoją formułę wydawniczą. Pierwsze trzy tomy zawierały materiały z kilku dyscyplin. Następnie, od 1974 r., ukazywało się w postaci zeszytów poświęconych oddzielnie przyrodzie, archeologii, etnografii, historii i sztuce. W 1993 r. powrócono do pierwotnej formuły wydawniczej.
Czasopismo ukazywało się bardzo nieregularnie. Po opublikowaniu dwóch pierwszych numerów (1965, 1966) nastąpiła przerwa w wydawaniu periodyku do 1973 r. Następne numery ukazały się kolejno w 1974, 1976 i 1977 r. W latach 1977-1981 nie został wydany żaden numer. W 1981 r. opublikowano dwa wydania periodyku. Następne tomy zostały wydane w latach: 1982, 1985, 1987, 1989, 1993.
Wydawcą „Roczników” było Muzeum Częstochowskie. Jedynie w 1985 r. i 1989 r. zeszyty: „Historia 1” i „Historia 2” wydało Częstochowskie Towarzystwo Naukowe. W latach 1965-1993 czasopismo było drukowane przez Częstochowskie Zakłady Graficzne.
Poszczególne tomy Rocznika były przygotowywane przez redakcję czasopisma, tylko dwa numery były pracą autorską: Henryka Eugeniusza Łosia („Rocznik Muzeum w Częstochowie” t. 4 zeszyt nr 1) oraz Aleksandra Jaśkiewicza („Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie” t. 5 zeszyt nr 1 Sztuka Złotnictwo wotywne regionu częstochowsko-wieluńskiego).
Nakład czasopisma od 1965 do 1982 r. wynosił od 550 do 600 egzemplarzy. W latach 1985-1993 wzrósł do 1000 egz. Również objętość czasopisma ulegała dużym zmianom. Liczba stron wahała się od 68 do 455. Format tomów „Rocznika” wynosił od 16x24 cm do 18x24 cm. W obrębie roczników występowała paginacja ciągła, rozmiar czcionek był utrzymywany bez większych zmian. Do 1993 r. (t. 6) obowiązywała czarno-biała szata graficzna.
Przypisy
[1] (1965), Strona redakcyjna, „Rocznik Muzeum Częstochowskiego”, t. 1, nlb.
[3] Błaszczyk, W. (1965), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, s. 25.
[4] Kapica, Z. (1965), Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej w Częstochowie–Rakowie, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, s. 225; Plewińska, H. (1965), Analiza stomatologiczna czaszek z Częstochowy - Rakowa, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, s. 319.
[5] Kubasiewicz, M. (1965), Kości zwierzęce z cmentarzyska kultury łużyckiej w Częstochowie–Rakowie, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, s. 325.
[6] Zimny, J. (1965), Metaloznawcze badania halsztackich wyrobów żelaznych z Częstochowy–Rakowa, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, s. 401.
[7] Kociszewski, L. (1965), Badania fizykochemiczne ceramiki z Częstochowy–Rakowa, „Rocznik Muzeum w Częstochowie” t. 1, s. 401.
[8] Błaszczyk, W. (1965), Kronika budowy Muzeum – Rezerwatu Archeologicznego w Częstochowie–Raków, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, s. 435.
[9] (1965), Strona redakcyjna, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 1, nlb.
[10] Błaszczyk, W. (1966), Inwentaryzacja średniowiecznych zamków i strażnic warownych na Wyżynie Jurajskiej, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 9-34.
[11] Zimny, J. (1966), Rodzaje dymarskiej techniki wytopu żelaza w zamkach częstochowskiego zagłębia rudonośnego „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 35-60.
[12] Kubasiewicz, M., Łabecki T. (1966), Szczątki zwierzęce z zamku Ogrodzieniec powiat zawierciański, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 61-78.
[13] Trawińska, M. (1966), Z badań nad budownictwem wiejskim w rejonie częstochowskim, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2,s. 79-110.
[14] Szymański, S. (1966), Budownictwo z wapienia jurajskiego w Częstochowie „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 111-142.
[15] Jaśkiewicz, A. (1966), Artyści Częstochowy w drugiej połowie XIX i na początku XX w., „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 143-174.
[16] Lipiec, J. (1966), Tadeusz Długoszowski – sylwetka działacza i publicysty, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 175-230.
[17] Jaśkiewicz, A. (1966), Kościół pokartuski w Gidlach powiat radomszczański, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 231-254.
[18] Markiewicz, J. (1966), Przyczynek do znajomości motyli okolic Częstochowy, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 255-262.
[19] Błaszczyk, W. (1966), Skarb halsztacki z Białej Wielkiej w powiecie włoszczowskim, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 263-268.
[20] Münch, H. (1966), Kilka uwag o zamkach Wyżyny Jurajskiej Krakowsko-Wieluńskiej, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2,s. 269-272.
[21] Daniel, T. (1966), Skarby monet w zbiorach Muzeum w Częstochowie, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 273-286.
[22] Markiewicz, J. (1966), Wspomnienie o profesorze Janie Prüfferze, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 2, s. 309-310.
[23] Folfasiński, S. (1973), „Kartka Ogłoszeń”- najstarsze czasopismo Częstochowy, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 3, s. 233-250.
[24] Jaśkiewicz, A. (1973), Życie artystyczne Częstochowy w początkach XX wieku i w okresie międzywojennym, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 3, s. 313-334.
[25] Żmigrodzki, Z. (1973), Materiały do bibliografii Częstochowy 1966, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 3, s. 335-348.
[26] Łoś, H. E. (1974), Studia nad kowalstwem wiejskim w regionie częstochowskim, „Rocznik Muzeum w Częstochowie”, t. 4, z. 1. Szczegółowe wyniki badań znajdują się w archiwum działu etnograficznego Muzeum Częstochowskiego
[27] Bolek, Z. (1976), Cmentarzysko kultury Łużyckiej w Małusach Wielkich gm. Mstów, „Rocznik Okręgowego Muzeum w Częstochowie”, t. 4, z. 1 Archeologia, s. 3-48.
[28] Kapica, Z. (1976), Przemiany składów antropologicznych w okolicach Częstochowy od okresu halsztackiego do współczesności, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 4, z. 1 Archeologia, s. 87-106.
[29] Kowalewski, L. (1977), Fenologia roślin Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 4, z. 1 Przyroda, s. 3-22.
[30] Sendek, A. (1977), Rośliny naczyniowe rezerwatu „Góra Zborów”, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 4, z. 1 Przyroda, s. 55- 67.
[31] Skalski, A. (1977), Materiały do znajomości motyli (Lepidopteria) okolic Częstochowy, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 4, z. 1 Przyroda, s. 69-77.
[32] Świecimski, J.(1977), Wystawy entomologiczne – ich kompozycja i projektowanie, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 4, z. 1 Przyroda, s. 79-113.
[33] (1981), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 5, z. 2 Etnografia, Materiały z I Ogólnopolskiego Sympozjum „Kowalstwo wiejskie jako przedmiot zainteresowań etnograficznych”.
[34] Skalski, A. W. (1981), Wstęp, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 5, z. 2 Przyroda, s. 4.
[35] Jaśkiewicz, A. (1982), Złotnictwo wotywne regionu częstochowsko-wieluńskiego. Studium z zakresu sztuki prowincjonalnej i ludowej XVII-XIX wieku, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 5, z. 1 Sztuka.
[36] Skalski, A. W. (1981), Dodatek, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 5, z. 2 Przyroda, s. 109-112.
[37] (1985), Od Redakcji, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1Historia, s. 3.
[38] Laberschek, J. (1985), Zasięg i charakterystyka rządów Władysława Opolczyka w północno-zachodniej części ziemi krakowskiej (1370-1391), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 7-29.
[39] Antoniewicz, M. (1985), Znaczenie zamku w Koziegłowach na tle dziejów pogranicza śląsko-małopolskiego w XIV-XV wieku, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 30-49.
[40] Zakrzewski, A. J.(1985), Miracula Ambrożego Nieszporkowica jako przykład kształtowania masowej kultury w okresie staropolskim, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie, z. 1 Historia, s. 50-69.
[41] Wasiak, A. (1985), Zarys działalności Kazimierza Pułaskiego w Częstochowie, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 70-91.
[42] Perzanowski, Z. (1985), Spominki klasztoru kłobuckiego, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 95-118; Krakowski, S. (1985), Akt renowacji szpitala-przytułku p.w. św. Jakuba w Starej Częstochowie z roku 1642, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 119-124.
[43] Kiełbicka, A. Wojas. Z. (1985), Materiały do dziejów przemysłu żelaznego w Księstwie Siewierskim w roku 1758, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia,s. 125-139.
[44] Jaśkiewicz, A. (1985), Nieznana księga cechu malarzy częstochowskich ( 1783-1818), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 140-158; Sobalski, F. (1985), Wyposażenie i kosztowności pałacu w Złotym Potoku w 1878 r., „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 1 Historia, s. 159-191.
[45] (1987), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”. Materiały z V Międzynarodowego Kolokwium na temat rodzajów Gammarus i Niphargus oraz III Międzynarodowego Sympozjum Ekologii Wód Podziemnych cz. 2, z. 3 Przyroda.
[46] Antoniewicz, M. (1989), Dwie pieczęcie Częstochowy, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 2 Historia, s. 5-11.
[47] Jaśkiewicz, A. (1989), Najstarszy widok zamku olsztyńskiego, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 2 Historia, s. 12-18.
[48] Puchała, B. Zakrzewski, A. (1989), Środowisko społeczno-kulturalne Częstochowy na przełomie XIX i XX wieku, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 2 Historia, s. 19-43.
[49] Wasiak, A. (1989), Wybrane problemy ruchu socjalistycznego w Częstochowskiem w pierwszych latach II Rzeczypospolitej XI 1918 – VIII 1921, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 2 Historia, s. 44-61.
[50] Lipiec, J. (1989), Tadeusz Wieniawa-Długoszowski. Przyczynki do biografii politycznej w latach 1905-1914, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 2 Historia, s. 62-79.
[51] Sobalski, F. (1989), Związki zawodowe, stowarzyszenia i organizacje społeczne w Częstochowie i w dawnym powiecie częstochowskim w 1921 roku, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, z. 2 Historia, s. 123-158.
[53] Jaśkiewicz, A.(1993), Muzeum w Częstochowie w latach 1905-1960, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 7-28.
[55] Rok, R. (1993), Budownictwo drewniane wsi częstochowskiej, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 33-71.
[56] Młodkowska-Przepiórowska,I. (1993), Cmentarzysko ciałopalne z najmłodszej fazy kultury łużyckiej w Mstowie, województwo Częstochowa, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 73-86.
[57] Jaśkiewicz, A. (1993), Kapliczki i krzyże przydrożne Częstochowy i okolic, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 87-116.
[58] Wasiak, A. (1993), Pocztówki dawnej Częstochowy, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 117-129.
[59] Sobalski, F. (1993), Materiały dotyczące górnictwa rudy żelaznej w okręgu częstochowski w 1945 roku, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 133-155.
[60] Gąsiorski, A. (1993), Tablica konkordancji częstochowskiego pieniądza zastępczego w latach 1861-1939, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 157-182.
[61] Stachnik, J. (1993), Z dziejów konspiracji antykomunistycznej w Częstochowie (1945-1956), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 183-192.
[62] Sobalski, F. (1993), Maria Modrakowska-Jackowska (1896-1965). Wypowiedź artystki o wychowaniu muzycznym datowana w Olsztynie koło Częstochowy, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 193-197.
[63] Jaśkiewicz, A. (1993), Włodzimierz Błaszczyk (1929-1989), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 201-204.
[64] Jaśkiewicz, A. (1993), Działalność Muzeum Okręgowego w Częstochowie w latach 1991-1992, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”, t. 6, s. 205-21.